Ken je het filmpje van  ‘the esculator’ ? Van die man en die vrouw die op de roltrap staan waarbij de roltrap kapot gaan en zij hulpeloos om zich heen kijken, wachtend op hulp? Een mooi voorbeeld van hoe Wees Proactief! er niet uit ziet!

Afgelopen week had ik vakantie. Een hele week zonder agenda met maar 1 doel: bijtanken. Zon, zee, wind, ligbed en boeken. Heerlijk! Ik las o.a. ‘The Leader In Me’ van Stephen Covey, de auteur van ‘de 7 effectieve eigenschappen van leiderschap’. Maar nu vertaald naar het onderwijs. Het CPS is hier heel actief in. En werd opnieuw enthousiast van het idee dat we onze kinderen veel meer moeten inzetten met hun leiderschapsvaardigheden. Zo vind ik de vraag: ‘Wat doe ik, wat jullie als leerlingen graag zouden doen’, een prachtige vraag om ook de gezamenlijke verantwoordelijkheid vorm te geven.

In de RESPECT aanpak van Klasse(n)Kracht zitten de eigenschappen van Covey verwerkt. Misschien niet altijd zo expliciet genoemd, maar zeker herkenbaar. Terwijl ik dit boek las vroeg ik me af of dat misschien ook de kracht is van het concept. De leerlingen worden er vanaf stap 1 bij betrokken en dragen er ook verantwoordelijkheid voor.

‘Leiderschap is dat je de waarde en het potentieel van anderen zo duidelijk communiceert dat ze gestimuleerd worden om die dingen zelf ook te zien’

Wees Proactief!

De eerste eigenschap is Wees Proactief. Deze eigenschap gaat er over dat we verantwoordelijk zijn voor ons eigen gedrag en onze eigen houdingen. We kunnen niet altijd kiezen voor wat ons overkomt, maar we kunnen wel de reactie kiezen op dat wat ons overkomt. Ik zal niet ontkennen dat een twintigtal jaar geleden, ik van deze eigenschap niet overtuigd was. Ik was dan ook voornamelijk Reactief.

Reactieve mensen hebben de neiging om te reageren op basis van hun impulsen. Ik las ergens ‘ze zijn te vergelijken met een blikje frisdrank, als je flink schudt komt er schuim en veel druk en uiteindelijk ontploffen ze’. Er komt iets voorbij waar je het niet mee eens bent, je wordt boos, je klaagt erover, je raakt gefrustreerd etc maar je onderneemt eigenlijk geen actie om er iets aan te doen.

“Je wordt beïnvloed door je genen, je opvoeding en je omgeving – maar je wordt er niet door bepaald”. (Stephen Covey)

Dit hebben we als volwassene te leren, maar nog mooier: Hoe leren we dit onze kinderen? Hoe kunnen we kinderen leren om Pro Actief te zijn? Wat betekent het om verantwoordelijk te zijn voor ons eigen gedrag en onze eigen houdingen? Ik weet van Pamela, leerkracht groep 8,  dat zij aan de start van het jaar altijd de stelling voorbij laat komen: ‘Gedrag is een keuze’. Vervolgens ontstaat er een mooie discussie met de kinderen of dit waar of niet waar is. Sommige kinderen geven aan dat het krijgen van een ziekte geen keuze is. Dat klopt. Maar hoe je daar mee omgaat weer wel. Door deze stelling centraal te stellen kun je hierover met elkaar in gesprek. Kun je voorbeelden zoeken van keuzes die gemaakt worden. Veel kinderen zijn er van overtuigd dat als iemand niet aardig doet dat je dan onaardig terug mag (en soms moet) doen. Kan het ook anders?

We kunnen niet altijd kiezen voor wat ons overkomt, maar we kunnen wel de reactie kiezen op dat wat ons overkomt. Wees Proactief! Oftewel…een leerling kan nare dingen tegen je zeggen…maar het is aan jou hoe je daar op reageert.

Door deze stelling met de kinderen te bespreken creëer je samen met je klas eigenlijk een bedding waarin je hier af en toe op terug kunt komen. Sommige kinderen zijn van mening dat als er a gebeurt je daar b op moet reageren. Wat ze zich niet realiseren is dat ze ondertussen zichzelf afhankelijk maken van hun omgeving hoe ze ergens op reageren. Oftewel het stuur uit handen geven.

Of wat te denken van in sommige klassen veel voorkomende “Ja, maar hij…” Als Gedrag een keuze is en jij bent er zelf verantwoordelijk voor, dan is ja, maar geen excuus meer. Wie weet leuke werkvormen of filmpjes die hier op aansluiten?

Ik wens je een fijne week met mooie gesprekken. En heb je leuke werkvormen? Laat ze achter in het commentaarveld hieronder!

met een verschillige groet,

Jelly

Verantwoordelijk