In de Stormingsfase worden de grenzen opgezocht van wat wel en niet mag. Als je dit proces met de klas goed hebt voorbereid dan kun je hier steeds op terug komen. Als er afgesproken is met elkaar dat er grenzen zijn, zul je ook te maken krijgen met grensoverschrijdend gedrag. Dat betekent dat je je ook moet buigen over de vraag wat doen we als leerlingen over die grens gaan. Mijn ervaring is dat overtredingen vaak zonder gevolg blijven. Dat betekent dat een grens dus eigenlijk geen grens is. En de regel eigenlijk ‘nep’ is.
Waarom houden leerlingen zich niet aan de regels?
Leerlingen houden zich niet zomaar vanzelf aan de regels. Er zijn veel verschillende redenen waarom leerlingen zich niet aan de regels houden. Je snapt dat de reactie op grensoverschrijding dan ook verschillend kan zijn.
Een paar redenen waarom leerlingen zich niet aan de regels houdt:
- ze weten niet precies wat de regel betekent
- ze zien het nut of het belang van de regel niet in
- de regel is te vaag
- ze zijn de regel vergeten
- omdat ouders niet meewerken aan het gevolg van de overtreding
- omdat de overtreding zonder gevolg blijft
- een emotionele impuls
- als een leerling de regel doelbewust overtreedt
In alle voorbeelden behalve de laatste is straffen niet zo maar de juiste maatregel.
De regel is dat bij het uitgaan van de school de klas wacht bij de trap. Een leerling, Marieke, werd voor de tweede keer ‘betrapt’ op het niet naleven van de regel. Marieke wordt naar de klas gestuurd. Wat is hier aan de hand? Ziet Marieke het nut van de regel niet in? Is de regel nog te vaag? Is het een emotionele impuls? Of is het een doelbewuste overtreding?
Waarom houdt Marieke zich niet aan de afspraak?
Ik zie/hoor dat je …. (benoem concreet waarneembaar gedrag)
De regel is….. Wat is het probleem?….
Je luistert naar wat de leerling zegt en vraagt eventueel door. Vat samen wat je gehoord hebt en checkt of dit klopt. Dus je ontvangt eerst helemaal wat de leerling zegt, zodat je zeker weet wat hij of zij bedoelt. De kunst hierbij is dus dat je echt luistert en ontvangt wat de leerling zegt en niet je eigen mening of oordeel al klaar hebt liggen.
Marieke haar redenering was: “maar Janneke zei dat het wel mocht”. Een mooi voorbeeld van het uitbesteden van je eigen verantwoordelijkheid. Voor jou als leerkracht een mooi onderwerp om met de klas over in gesprek te gaan:
Wie is verantwoordelijk voor jouw gedrag?
In dit geval kun je hierover met Marieke van gedachten wisselen om vervolgens de regel nog een keer uit te leggen (waarom moeten we eigenlijk boven aan de trap wachten) en je vraagt haar hoe ze dit de volgende dag gaat aanpakken…
De volgende dag kun je haar bij het afscheid ook nog even helpen herinneren. Marieke weet je de regel nog? En afsluiten met een knipoog, dikke duim etc. Als ze het vervolgens goed doet kun je haar daar ook weer een compliment voor geven. Je weet Alles wat aandacht krijgt groeit!
Wat zijn jouw opvattingen over kinderen die zich niet aan de regels houden?
Onderzoek eens bij jezelf waarom kinderen zich volgens jou niet aan de regels houden? Hoort het bij kind zijn? Is vergeten/vergissen menselijk? Komt het door de ouders? Doen ze het expres?
Heb je de overtuiging dat twee keer uitleggen genoeg is?
Denk je dat ze het doen om jou te sarren…?
Denk je dat ze het doen om….?
Stel deze vraag eens aan je collega? Verzamel eens tien verschillende redenen waarom leerlingen zich niet aan de regels houden. Stel de vraag ook aan de leerlingen. En bespreek ook met elkaar hoe het komt maar ook hoe daar mee om te gaan. Met natuurlijk weer in je achterhoofd de missie van de groep. Want die regels waren er niet zomaar, die staan weer in dienst van de missie van de klas!
Help je kinderen succes te hebben of help je kinderen te falen?
Sommige kinderen hebben meer moeite met het zich houden aan de regels dan andere kinderen. Als je dit weet heb je twee keuzes. Of je helpt ze slagen of je helpt ze falen. Ik ben een voorstander van de eerste. “Moet ik de regel dan elke keer weer herhalen?” Ja, voor sommige kinderen moet je elke keer weer de regel herhalen of ze een reminder geven waardoor ze hun aandacht even op de regel vestigen. Als je denkt dat kinderen zich niet aan de regels houden omdat ze jou willen pesten heb je niet meer de professionele distantie die je nodig hebt om ze te begeleiden. Want dan wordt het falen van de leerling, jouw falen. Trap daar niet in!
Vind je grenzen stellen lastig? Zou je graag assertiever willen zijn? Zou je dit graag willen leren? Klik dan HIER
Een verschillige groet,
Jelly Bijlsma.