“Maar IK WIL LINKS!! ”, brult een jongetje.
“Je moet RECHTS fietsen, dat is de AFSPRAAK als je wilt fietsen!”
Met een brede glimlach pak ik mijn schrift en schrijf deze korte dialoog op. Prachtig. Aan de ene kant een kleuter die zich bewust aan het worden is van zijn eigen identiteit en zelf dingen kan en vindt dat hij dat moet beschermen. En aan de andere kant de opvoeder die het kind meeneemt in de waarden en normen die we met elkaar afgesproken hebben.
Stormingfase
Dit is de kern. Veelzeggend in een paar zinnen. Voor een kind niet altijd vanzelfsprekend, die afspraken die we met elkaar hebben gemaakt. Dat is precies de zin van een groepsmissie of een groepsverlangen. Samen helder krijgen wat je graag wilt en daar de afspraken en de regels bij maken. En daar vervolgens over stijden.
In de Stormingsfase zie je dit conflict terug. Klasgenoten zijn (onbewust) druk in de weer met de vraag: ‘hoe hoor ik erbij’, ‘hoe kan ik indruk maken op mijn klasgenoten’, ‘hoe kan ik invloed hebben’, en jij als leerkracht bent bezig om de waarden en normen van de school/klas uit te dragen om er voor te zorgen dat er een goed leer- en leefklimaat in de klas ontstaat. Dit kan soms een flinke klus zijn. Want erbij willen horen, onderdeel willen uitmaken van de groep is van levensbelang. Vele malen belangrijker voor veel kinderen dan een instructie volgen.
Enerzijds heb je de uitdaging: hoe begrens je de leerlingen en anderzijds hoe gaan leerlingen zich committeren aan de afspraken. Oftewel hoe leer je leerlingen regie te voeren op positief lidmaatschap van de groep.
Van onprettig naar onwettig
Hoe begeleid je dit proces op een constructieve manier? Als eerste is het belangrijk dat jij als leerkracht helder hebt wat jij, zoals Teitler dit zo mooi heeft verwoord, verstaat onder onprettig, problematisch en onwettig gedrag. Maak drie kolommen en schrijf dat eens voor jezelf op.
Vervolgens ga je per kolom nadenken over reacties die je kunt geven. Als dit gedrag zich voordoet hoe wil je daar dan op reageren, of bij problematisch en onwettig gedrag: wat zijn de consequenties (zie ook blz. 105 e.v. in het boek Klasse(n)Kracht met RESPECT voor de klas)?
Doe deze oefening bij voorkeur samen met je collega’s. Het gesprek erover, het (h)erkennen van de verschillen (alles te maken met kernwaarden) levert veel op.
Executieve functies liggen onder het gedrag en vormen het vermogen om je gedrag en emoties te kunnen reguleren om te kunnen worden wie je bent of wilt zijn. Bij leerlingen die bijvoorbeeld problematisch of grensoverschrijdend gedrag laten zien, andere kinderen pesten of brutaal zijn hebben de vaardigheid ‘rekening houden met mezelf en anderen’ nog niet onder de knie. Denk hierbij aan:
- Ik houd me aan de afgesproken regels
- Ik kijk naar de mening van de groep
- Ik houd rekening met anderen qua gevoelens en grenzen
- Ik kan kritiek en complimenten geven
- Etc.
Feedback geven
Kijk eens of je zo naar gedrag kunt kijken. Of je de onderliggende vaardigheid te pakken kunt krijgen. Geef gerichte feedback op de processen die zich in de klas afspelen en doe dit oordeel-loos. Ik zie…ik hoor…het valt me op dat….
Maak de verbinding met je missie, de bouwstenen, de T-kaarten. Kies 1 aspect uit waar je aan wil werken. Bespreek dit met de groep. Soms moet je de groep eerst bewust maken van hun probleem. Hang het doel waar je met de groep aan wilt werken op de muur. En reflecteer dagelijks op het bereikte resultaat. Behandel gedrag net zo als rekenen. Ga op zoek naar de onderliggende vaardigheden en ga ze met elkaar oefenen.
P.S Wil je graag weten hoe je e.e.a. samen met de klas vormgeeft, dan raak ik je de online Basistraining aan. Meer weten? Klik HIER.
Geniet vooral van dat prachtige vak dat je hebt!
Want je weet:
jij maakt het verschil!
Met een verschillige groet,
Jelly