De afgelopen periode ben ik betrokken bij verschillende die teams die om verschillende redenen niet lekker lopen. Teamleden mopperen, klagen, zijn negatief, ruziën met elkaar, klagen het MT aan als zijnde de oorzaak van het probleem en vice versa. Aanleiding voor deze problemen is altijd een verandering. Verandering van visie, verandering van leiding, verandering van teamsamenstelling; kortom een situatie waarbij een team groepsdynamisch gezien terugvalt in een eerdere teamontwikkelingsfase. Was er eerst sprake van een balans, een behoorlijke mate van saamhorigheid, gedrag dat in dienst van de te behalen resultaten, lijkt nu alle vanzelfsprekendheid te zijn weggevallen en is er vooral strijd (storming).
Ik moest denken aan een verhaal dat ik drie jaar geleden ook gebruikt heb in een blog. De aanleiding toen was een discussie in een team over gevoelens van veiligheid en onveiligheid. Er ontstond in en groepje een discussie rond de vraag: als er veel in een team geroddeld wordt, moet je dan niet concluderen dat het onveilig is in het team? En als dat zo is moet je dan niet eerst aan de slag om de oorzaak van de onveiligheid weg te nemen?
Roddelen
Als roddelen een gevoel van onveiligheid geeft dan is stoppen met roddelen het gewenste gedrag om het gewenste resultaat (je veilig voelen) te realiseren. Als je namelijk met elkaar besluit om niet meer te roddelen, mopperen, klagen, verander je de cultuur van een team en dus creëer je veiligheid. Veiligheid gaat voor een groot gedeelte over hoe je met elkaar omgaat. Zo ook in een groep. Als je als leerkracht regie voert op veiligheid betekent dit dat je kinderen gedrag leert dat je nodig hebt om op een prettige manier met elkaar om te gaan. Als er in jouw groep veel geroddeld wordt….wat doe je dan? Een verhaal:
Schelpen, Adelaars en eenden
Volgens een oud Indisch scheppingsverhaal (De wetten van de winnaars, Bodo Schäfer, 2000) schiep God nadat hij de wereld had geschapen, eerst een schelp en legde deze op de bodem van de zee. De schelp had geen spannend leven. Hij deed niets anders dan zijn schaal open doen om wat zeewater met voedsel tot zich te nemen en deze daarna weer te sluiten. De hele dag schaal open, schaal dicht…schaal open….schaal dicht.
Vervolgens schiep God de adelaar. De adelaar gaf hij de vrijheid om de lucht in te stijgen, over bomen en bergtoppen te vliegen en zonder beperkingen te kunnen leven. Dat ging natuurlijk niet zonder daarvoor een prijs te betalen. Dagelijks moest de adelaar voor zijn prooi strijden en als hij jongen had, moest hij op voedsel jagen. Niets kreeg hij in de schoot geworpen.
Achteraf was God toch niet trevreden over de creatie van deze twee dieren, omdat hij een
dier miste dat tussen deze twee thuishoorde. Daar tussenin was ruimte voor een eend. De eend was minder passief dan de schelp maar ook weer niet zo actief als de adelaar. Hij kwekte er op los, soms om aandacht tevragen, maar ook als hij als volgzaam dier op zoek was naar de leider.
Vervolgens schiep God de mens en stelde hem de vraag of hij als een schelp , een eend of een adelaar wilde leven. De mens moest kiezen of hij geleefd (schelp) wilde worden, een twijfelaar (eend) wilde worden of een echte persoonlijkheid (adelaar).
Kenmerken van Adelaars en Eenden
- Adelaars daarentegen nemen beslissingen op basis van hun principes en intuïtie.
- Eenden durven geen beslissingen te nemen.
- Adelaars praten positief of zwijgen
- Eenden roddelen
- Adelaars zijn optimisten: het glas is halfvol
- Eenden zijn pessimisten: het gals ik half leeg
- Adelaars concentreren zich op oplossingen
- Eenden concentreren zich op problemen
- Adelaar vergeven
- Eenden herinneren zich altijd welk onrecht hen is aangedaan
- Adelaars herkennen in elk probleem een kans
- Eenden zoeken in elke kans een probleem
- Adelaars zijn bereid om te leren en doen het gewoon
- Eenden weten alles beter en bedenken argumenten om iets niet te doen
- Adelaars bedenken oplossingen
- Eenden bedenken uitvluchten
- Adelaars bereiken de hoogste toppen
- Voor Eenden bestaat de wereld uit een kleine vijver
In iedere organisatie werken eenden en adelaars. Eenden zorgen er niet voor dat de missie van de school tot leven komt, dat doen Adelaars wel. Iedere organisatie moet er dan ook voor zorgen dat ze de juiste mensen aanneemt: dat wil zeggen dat er geen Eend op een functie werkt waar je een Adelaar nodig hebt. En als je dus te veel Eenden in een team hebt….
Kies voor groei en ontwikkeling
Het leven biedt elke dag momenten die je van de Schelp naar de Adelaar, van de Adelaar naar de Eend of andersom laat ‘fladderen’. Je kunt de keuze maken voor groei naar persoonlijkheid (de Adelaar), blijven zitten met twijfels over je kwaliteiten en je laten beïnvloeden door je negatieve overtuigingen (Eend), of je maakt de keuze om geleefd te worden (Schelp).
En… waarin herken jij jezelf? Ben jij een eend of een adelaar is. Constateer je dat je eendgedrag vertoont? Doe er wat aan!
En hoe is dat bij jou in de klas? Wie zijn de schelpen, eenden en adelaars? En zijn leerlingen zich hier bewust van? Vertel het verhaal aan je klas (bovenbouw) en stel de vraag eens aan de kinderen. Wanneer gedraag jij je als een schelp, een eend of een adelaar? Herkennen ze dit van elkaar? Hoe komt dat? Wanneer is het prettig en wanneer niet?
Ik lees graag je ervaringen op het commentaarveld hieronder!
Een verschillige groet,
Jelly
Mooie blog Jelly! Als ik eens even stil sta bij de drie dieren dan ontdek ik dat ze alle drie in mij aanwezig zijn. In minderen en meerdere mate. De schelp soms bewust. Gewoon even de dingen laten gebeuren. En nooit als excuus. De eend soms als ik onvoldoende stil heb gestaan bij het doel en gewenste resultaat of last heb van beperkende overtuigingen. Een besluit nemen ervaar ik dan vaak toch als de beste oplossing. Goed of fout maakt dan niet uit. De adelaar geeft energie en die laat me letterlijk vliegen. Dan ben ik in mijn element. Doe ik met plezier de dingen waar ik goed in ben: werken met mensen aan hun talent in actie samen met anderen.