Stoer gedrag in de klas, heeft jouw klas daar ook last van? En word je daar soms ook zo moe van? 1:1 heb je een hartstikke leuk contact maar in combinatie met de groep… Wist je dat ook dit alles te maken heeft met het bepalen van de pikorde? Als er nog ‘vacatures’ zijn, rollen niet ingenomen zijn of het nog niet helder is wie de informele leider is, of er is nog onenigheid over wie de informele leiders, heb je gedoe. Het gedoe in de klas gaat over de vraag ‘hoe hoor ik erbij’ en over ranking. Want waar mensen bij elkaar komen wordt er geordend. Wie is ‘de baas’, wie heeft de meeste invloed, wie zijn ‘de volgers’, wie bepaalt hier wat, wie heeft de formele macht en wie heeft de informele macht. Ranken gebeurt overal. In je klas, in je familie, in je organisatie.

Heb jij last van stoer gedrag in de klas?

“Af en toe word ik helemaal gek van dat stoere gedrag”, verzucht een leerkracht. “Al dat haantjesgedoe“. Ik hoor het regelmatig voorbij komen. Het gaat vaak over jongens. Als ik mijn grote vriend Google erop na sla dan staat er: gedrag waarmee sommige mannelijke dieren proberen vrouwtjes te imponeren. Machogedrag. Stoer gedrag. Google ik verder op machogedrag, dan vind ik: mannelijk gedrag. Overdreven stoer. Stoere man. Een overdreven zelfbewuste man, een man die zich stoer gedraagt. Alfa-man. Bink. Stoere jongen. Man die veel waarde hecht aan zijn ego, die zich overdreven mannelijk gedraagt, die zich stoer gedraagt.

Welk gedrag zie je terug in de klas?

Wat duidelijk wordt is dat in de omschrijving het gedrag gerelateerd wordt aan gedrag van mannen.Terwijl er natuurlijk ook vrouwen/meisjes zijn die stoer gedrag laten zien. Hoe ziet stoer gedrag er in de klas eruit? In de klas zijn het kinderen die:

• Veel ruimte innemen
• Flink van zich laten horen
• Overal wat van lijken te vinden
• Eigen behoeftes en belangen vooropzetten
• Geen oog hebben voor de belangen van de groep, het geheel, die zijn ondergeschikt
• Overal een wedstrijd van lijken te maken: er is veel concurrentiestrijd, de beste zijn, het beter weten, de overtreffende trap

Waar wijst dit stoere gedrag naar?

Als we een laagje dieper kijken dan zou je kunnen stellen dat dit kinderen zijn die gezien willen worden, behoefte hebben aan erkenning en waardering en dit eigenlijk op een overdreven manier doen. Het kunnen ook kinderen zijn die serieus genomen willen worden in hun competenties. Ik ben iemand. Ik kan dingen zelf. En dus indirect vragen om een stuk verantwoordelijkheid. Maar het kan natuurlijk ook dat je te maken hebt met kinderen die in een bepaalde omgeving opgroeien waar dit de manier is om status te verkrijgen en dan heb je te maken met modelling. En gaat het hier alleen over jongens? Nee hoor, meisjes kunnen dit gedrag ook heel goed laten zien.

Ranking

Stoer gedrag laat eigenlijk zien dat de pikorde in de klas nog niet bepaald is. Dit heeft vooral te maken met het op orde krijgen van de ranking. Want waar mensen bij elkaar komen wordt er geordend. Wie is ‘de baas’, wie zijn ‘de volgers’, wie bepaalt hier wat, wie heeft de formele macht en wie heeft de informele macht. Ranken gebeurt overal. In je klas, in je familie, in je organisatie. In elke groep hebben mensen in verschillende mate invloed op de gang van zaken. Op straat is er een andere Ranking dan op het voetbalveld. En in de klas bestaat er ook een andere ranking dan tijdens de gymles of bij vriendjes en vriendinnetjes. En soms loopt het door elkaar heen. Gaat de straatcultuur mee de klas in. Macht en ranking gaan hand in hand. Als je een hoge rankingpositie hebt, kun je macht inzetten om invloed uit te oefenen op anderen die een lagere rankingpositie hebben. Er zijn overigens verschillende soorten macht. Denk aan positiemacht, street power, charismatische macht, kennismacht en informatiemacht. Signalen van een hoge status zijn:

• Veel ruimte innemen
• Grote gebaren
• Diep in- en uitademen
• Duidelijke, rustige manier van praten
• Lang oogcontact

Signalen die duiden op een lage status

• Niet stevig op je benen staan
• Jezelf klein maken, weinig ruimte innemen
• Onrustige ademhaling
• Onzekere manier van praten
• De ander niet aan durven kijken

Dit is waarom bepaalde groepsvormingsactiviteiten zo waardevol zijn. Puur door te observeren zie je vaak iets terug van de ranking in je groep.

Klasse(n)Pad

In Klasse(n)Pad is dit een van de thema’s. Ik noem dit thema Stoer en Stiekem. Het is het thema waarbij je een ‘jas’ aantrekt, bepaald gedrag laat zien om invloed uit te oefenen op de gang van zaken, omdat je denkt dat dit van je verwacht wordt of je daardoor een plek in de klas hebt, aanzien verwerft. Bij dit thema heb ik verschillende opdrachten gemaakt waardoor je op een speelse manier gedrag verkent en onderzoekt en heel langzaam de klas binnenhaalt. Iemand met een bepaalde ranking zal nl niet zomaar zijn verworven status loslaten. Door via een andere routede groep te begeleiden, kun je er stap voor stap beweging in krijgen.

Zo was ik laatst in een klas en daar was n.a.v. de gesprekken met de kinderen een missie geformuleerd, samen met de klas. De bouwstenen e.d. gemaakt. En vanaf het moment dat er regie op gevoerd ging worden door de leerkracht was er een leerling die zich ‘stoer’, ‘onverschillig’ ging opstellen t.o.v. de missie. Hij vond het allemaal maar flauwekul en wilde helemaal geen ‘fijne klas’. Hier wordt informele ranking zichtbaar. Dit is voelen dat je wat te verliezen hebt en je positie terugveroveren. Dit is ‘hindermacht’ inzetten. En de kunst is om niet in de valkuil te stappen van de discussie aan te gaan (dit verhoogt de status) en heel duidelijk begrenzen.

Zie jij al een thema in je groep voorbijkomen? Lijkt het je gaaf om de thema’s in een groep te kunnen herkennen en de groep hier doorheen te begeleiden? Ken je Klasse(n)Pad al? Wil je daar meer over weten klik dan hier.

Hoe ‘cool’ is dat 😉

Hoe ga jij om met stoer gedrag in de klas? Leuk als je een reactie hieronder achterlaat.

Met een verschillige groet,

Jelly Bijlsma