In een groep waar kinderen sterk reageren op elkaar is het lastig lesgeven. “Ligt het aan mij?”, vraagt de leerkracht die ik spreek. “Vorig jaar had ik namelijk ook al zo’n groep. Ik sta al 25 jaar voor de klas en ik begin gewoon aan mezelf te twijfelen. Hoe kan het dat ik dit nu twee keer achter elkaar meemaak met een groep? Ik ben kapot aan het eind van de dag. Ik heb echt geen energie meer over. Totaal leeggezogen” 😥.

Ik spreek een leerkracht die haar groep als ‘pittig’ ervaart. Er hoeft maar iets te gebeuren en de kinderen springen er bovenop. Een redelijk grote groep kinderen houdt zich niet aan de afspraken en regels. In de pauzes gaat het ook regelmatig mis. Kinderen gedragen zich respectloos naar elkaar, zijn kwetsend, onaardig en kleinerend. 

 

Sterk reageren op elkaar

Soms heb je een klas die de boel flink op stelten kan zetten. Je blijft maar waarschuwen, wijzen op de afspraken, maar het heeft allemaal geen effect. In een klas waar kinderen ‘sterk reageren op elkaar’ zou je kunnen zeggen dat de leerlingen nog weinig controle hebben over hun eigen ‘start- en stopknop’.
‘Sterk reageren op elkaar’ komt veel voor in de groepen 3, 4 en 5. Ik zie het vaak bij groepen die zijn samengesteld uit meerdere kleutergroepen en waar de kinderen elkaar nog onvoldoende kennen waardoor het losse groepjes blijven. Daar blijft een soort onrust ontstaan zolang er iets anders niet eerst is ingelost. En wat dat is, is niet altijd zo 1,2,3 te zeggen. Maar heel vaak heeft het te maken met elkaar nog onvoldoende kennen. En daardoor blijft er een vorm van onrust bestaan.

Te veel van het goede

Sterk reageren op elkaar is een teveel van het goede: Een teveel aan enthousiasme, energie, daadkracht🤪. Dus als je een groep hebt waar meerdere enthousiaste kinderen in zitten, dan zie je dit vaak uitvergroot terug. Het kan ook zo zijn dat je veel relationeel gecentreerde kinderen in de klas hebt zitten. Dit zijn kinderen die heel associatief kunnen denken. Die horen of zien wat, en hun brein begint meteen op volle toeren te draaien, en ze floepen er dan van alles uit. Je kunt hier ook een link leggen met de executieve functies inhibitie en initiatief. Ook wel de stop- en startknop voor iemands gedrag. Als je iemand wilt leren om een actie te starten of te stoppen🚦, dan moet je iemand ook leren waarom je graag wilt dat hij ergens mee start of ophoudt. Andere woorden voor inhibitie zijn zelfbeheersing of impuls controle.

In termen van gedrag zie je dan: 

  • zomaar door de klas praten 
  • antwoord geven terwijl iemand anders de beurt krijgt 
  • ongevraagd reageren op een ander 
  • hulp aanbieden zonder dat erom gevraagd wordt 
  • de ander ongevraagd iets uit handen nemen

Herkenbaar?

Als leerlingen moeite hebben met het beheersen van hun impulsen dan zie je op sociaal gebied dat leerlingen regelmatig in ruzies verzeild raken doordat ze sterk reageren op elkaar. Iets wat in eerste instantie iets kleins is, kan in no-time oplaaien tot een flink conflict😐. Ook zie je dat er regelmatig ongevraagd hulp geboden wordt aan andere klasgenoten. Deze hulp is niet altijd gewenst. Het kan kinderen irriteren en ze kunnen vervolgens fel reageren. Ook zijn er kinderen die moeite hebben om hun handen en voeten bij elkaar te houden. Ze zitten veelvuldig aan andere kinderen, wat irritatie opwekt. Of er worden kwetsende of onhandige opmerkingen gemaakt naar anderen. Ondanks waarschuwingen van jou als leerkracht stoppen deze leerlingen vaak niet met hun (negatieve) gedrag. Veel gedrag overkomt hen. De hele groep heeft er last van. En jij als leerkracht helemaal.

Klasse(n)Pad

Hoe maak je een groep bewust van iets wat als vanzelf lijkt te gaan? Hoe maak je ze eigenaar van de oplossing 💡.Of hoe maak je ze verantwoordelijk voor hun gedrag? Het bijzondere is dat als je met dit soort groepen in gesprek gaat, ze altijd uitspreken dat ze graag op een fijne manier met elkaar om willen gaan. Dat ze rust willen in de klas. Ik heb daar wel vaker over geschreven🖊. Het verlangen van de groep is negen van de tien keer het omgekeerde van het probleem wat je elke dag voor je ziet. Bijzonder hè? Hoe zorg je er nu dat dit verandert? Dat is geen quick fix. Ook hier is het een combinatie van:

  1. zicht hebben op wat er in het onderwaterprogramma 🌊gebeurt en 
  2. activiteiten aanbieden om het boven water met elkaar te regelen. 

In Klasse(n)Pad is ook Sterk Reageren op Elkaar als thema uitgewerkt. Net als bij het thema Haantjesgedrag van vorige week kun je ook bij dit thema vaststellen dat leerlingen hier eigenlijk doorschieten in het te veel van het goede. De intentie is goed, maar de uitvoering is belabberd. De leerlingen verstoren de lessen en ook de sociale omgeving verloopt stroef. Met dit gedrag lokken kinderen onbewust negatief gedrag uit bij anderen. Dit roept irritatie op en leidt tot gedoe.

Herken jij het thema? Hoe pak jij dit aan in jouw klas? Ik zou het super vinden als je een bericht stuurt!

Met verschillige groet,

Jelly 

P.S. Ik heb gehoord dat alles op rolletjes loopt en dat de kaarten gedrukt zijn. Komende week gaat de boel geassembleerd worden. Ja, ja, ik heb het maar even opgezocht: 1 samenstellen uit onderdelen. Het lijkt de ‘moelijke’ groep wel. Doen we dat ook. Van alle onderdelen een geheel maken. Te grappig weer dit🤣🤣🤣