‘Vrede kun je leren’
Terwijl de regen lekker tegen het raam aan klettert, trek ik mijn dekentje over me heen, kop koffie erbij, heerlijk knus. Ik lees een essay van David van Reybrouck en Thomas D’Ansembourg met de titel ‘Vrede kun je leren’. Het staat al een tijdje in mijn boekenkast maar ik was er nog niet aan toe gekomen.
Na een reeks aanslagen en reacties erop: we gaan voor meer veiligheid en hopen op vrede besluiten Thomas d’Ansembourg en David Reybrouck dat het ook anders kan. Vrede is een vak. “Vrede is een vak”. Je moet eraan werken met dezelfde toewijding waarmee je een taal leert, of wiskunde of motorrijden.” Overleven of Samen leren leven?
Gedrag is een vak
Het is of ik mezelf hoor: Gedrag is een vak. Groepsdynamica is een vak. Daar moet je aan werken net zoals met rekenen. “In elk leven, elke samenleving en elke relatie tussen mensen zijn conflicten vanzelfsprekend en waarschijnlijk onvermijdelijk. Als er goed mee wordt omgegaan, zijn het vaak geen ongelukken maar ingrediënten voor een gezamenlijke ontwikkeling. In vrede leven betekent niet per se leven zonder conflicten, maar mét onze conflicten.”*
Hoe ga jij daar mee om?
Hoe leren we om samen te leven. Die vraag boeit mij. Als je het kinderen vraagt willen ze het heel graag fijn met elkaar hebben. Iedereen hoort erbij en we sluiten niemand buiten en toch in de praktijk van alledag gebeurt het wel. Hoe ga je daar mee om? Zo had ik afgelopen week daar een mooi gesprek over met Marjolein, Specialist in opleiding.
Na het afnemen van het sociogram werd duidelijk dat een paar kinderen in de klas buiten de groep staan. Ze horen er niet bij. Niemand wil met hen spelen of werken. Ze trekken veel negatieve aandacht. De vraag is: hoe lukt het weer om ook deze kinderen positief te laten aansluiten bij de groep? Dat ook deze twee kinderen worden gekozen door de rest van de kinderen in de klas? En er niet steeds buiten vallen…
Wat heeft de groep te leren?
Er zijn al verschillende dingen gedaan in de groep ook. Praten over verschillen, hoe werkt het in het hoofd van deze kinderen, iedereen is anders. Wat hebben zij nodig? Hoe kunnen we hen helpen? Die twee jongens koppelen aan populaire kinderen is ook gebeurd. Daar is met de groep al over gesproken. Maar toch blijft dit een lastig punt. Leerkracht stimuleert deze twee jongens ook heel bewust op een positieve manier.
Wat er nog niet gebeurt is om heel gericht aan de slag te gaan met het thema ‘Buitensluiten’. Stap voor stap werken aan de pijlers van de RESPECT-aanpak. We maken een route van Huidige Situatie naar Gewenste Situatie. Wat heeft de groep te leren, wat hebben deze twee leerlingen te leren, hoe zorgen we ervoor dat de rolklem die er nu is, vloeibaar wordt.
Of deze observatie:
Leerling A. zoekt contact met de kinderen die achter hem zitten. Hij begint te kletsen. Dan zegt A. met een wat luidere stem tegen een medeleerling: ‘Was je schoen lekker? Je was net gewoon aan het likken aan je schoen.’
Kinderen rondom moeten lachen en de jongen die naast hem zit zijn doet actief mee en maakt ook opmerkingen: ‘Echt hè! Ik zag het ook!’. Leerling B. geeft aan dat zijn pen het niet deed en dat hij daarmee onder zijn schoenzool aan het krassen was. Het duo geeft aan dat niet te geloven en gaan door met praten over B. en het ‘schoenlikken’.
Ze negeren daarbij B. volkomen die wijselijk zijn mond houdt. Maar enorm alert is. Een duidelijk voorbeeld hoe een leerling over de rug van een andere leerling de aandacht op zich vestigt en medestanders zoekt. Waarschuwen alleen is niet voldoende. Hier zit een heel verhaal onder, een hele dynamiek. Ergens is er een code ontstaan in deze groep. Geen fijne. Om er namelijk bij te horen in deze groep, moet je A. op een voetstuk plaatsen, meelachen met zijn ‘geintjes’ en vooral geen weerwoord hebben. Wanneer je je voegt naar zijn wensen, is het prima (over)leven in deze groep. Is dat een vrijwillige keuze? Niet echt. Het is een keuze die voortkomt uit zelfbescherming. Is het echt de bedoeling van A. om anderen te kleineren? Geloof ik niks van. Hij wil graag iets anders maar weet nog niet hoe hij dat op een goede manier voor elkaar kan krijgen. Gedrag is een vak. Groepsdynamica is een vak. Heerlijk om dat te mogen begeleiden. Overleven of Samen leren leven? Hoe leer jij jouw kinderen dat?
Met een verschillige groet,
Jelly
* Thomas D’ansembourg, David van Reybrouck. Vrede kun je leren. 2017. De Bezige Bij, Amsterdam.