Elke leerkracht droomt van een klas waarin leerlingen aandachtig luisteren, respectvol reageren op elkaar, zich houden aan de gemaakte afspraken en gewoon doen wat je vraagt. Oké misschien niet elke leerkracht. Want ik weet dat sommigen van jullie dat ook heel saai vinden😉. Maar stel dat je nu te maken hebt met leerlingen die regelmatig de les verstoren. Hoe creëer je nu als leerkracht orde in de chaos en verander je uitdagend gedrag in een constructief gedrag? In dit blog 7 strategieën die echt helpend zijn bij dit proces:
1. Stel Duidelijke Regels en Verwachtingen
Dit weet je natuurlijk al lang. Maarrr… doe je het ook? Als je mij al een tijdje volgt dan weet je dat een missie maken en bouwstenen de allereerste stap is in het creëren van een fijne groep. Samen de basis neerzetten voor een fijne groep. Betrek altijd de leerlingen bij dit proces; dit vergroot hun betrokkenheid en dus ook hun bereidheid om zich aan deze afspraken te houden. Maak ze zichtbaar in de klas. Zorg dat ze vanaf elke plek te lezen zijn en reflecteer er regelmatig op. Zorg dat niet jij verantwoordelijk bent voor een fijne sfeer in de klas, maar dat het iets is en blijft van de leerlingen zelf. Samen afspraken maken betekent overigens niet dat kinderen zich hier ook meteen aanhouden. Behoed je voor teleurstellingen! Daarom vind ik het woord bouwstenen ook zo mooi. Het is iets waar je aan gaat bouwen met elkaar zodat je het samen fijn gaat hebben. Iets wat we in de online training ook altijd benadrukken. “Dankzij de aanpak van Klasse(n)Kracht hebben we samen een betere sfeer opgebouwd. Iedereen voelt zich meer verantwoordelijk en dat is echt te merken”
2. Bouw een Positieve Relatie op Een dooddoener natuurlijk deze. Dit weet iedereen. Een positieve relatie tussen jou en je leerlingen is cruciaal. Ken je leerlingen. Wie zijn ze, hoe wonen ze, met wie wonen ze, wat is hun hobby. Toon interesse in hun leven buiten de school en wees toegankelijk. Een veilige en vertrouwde omgeving moedigt leerlingen aan om positief gedrag te vertonen. Mijn advies is vaak: koop een dummy. Liefst A-4. Voor elke leerling 4 pagina’s. Besteed heel bewust aandacht aan het leren kennen van je leerlingen. Niet alleen die leerlingen waar je het goed mee kunt vinden, die zijn makkelijk. Maar juist de leerlingen die iets verder bij je vandaan staan, die niet uit zichzelf naar jou toekomen, maar die wat meer op afstand blijven. Of de kinderen die zich wat meer laten horen, waar je misschien wat last van hebt. Juist die leerlingen moet je beter leren kennen. Laat je verrassen wat ze meer zijn dan alleen dat ‘lastige’ gedrag. Leuke opdracht om te doen: Teken vijf cirkels.
- Zet in de middelste cirkel jouw naam.
- Schrijf de namen van de kinderen die dicht bij jou staan/voelen in de tweede cirkel,
- de kinderen die ietsje verder weg voelen in de derde,
- en zo door tot de laatste cirkel.
Wees eerlijk. Wie staan er het verst bij jou vandaan. Zijn dit ook de kinderen waar je ‘last’ van hebt? Zijn dit kinderen die op het sociogram een afgewezen positie hebben o of controversieel ervaren worden door hun medeleerlingen? Of de kinderen die bijvoorbeeld genegeerd worden op het sociogram? Of heb je geen idee? Ik zou zeggen: teken de vijf cirkels.
- Wat valt je op?
- Was je je hier bewust van?
- En pak daarna het sociogram er eens bij. Wat valt je daarop?
- En als je jouw ‘sociogram’ naast het sociogram van de klas legt, wat valt je dan op?
3. Gebruik Positieve Bevestiging
Natuurlijk: Focus op het positieve gedrag dat leerlingen vertonen en beloon dit. Alles wat aandacht krijgt groeit! Positieve bevestiging kan variëren van verbale complimenten tot kleine beloningen. Dit versterkt gewenst gedrag en kan een cultuur van respect en luisteren bevorderen. Dit weten we ook allemaal, maar o jee, wat is dit soms moeilijk. En niet als trucje inzetten, maar echt gericht zijn op de positieve intentie van het gedrag van kinderen. Als je zegt: ze luisteren niet of Pffff wat waren ze druk vandaag…weet dan dat dit jouw interpretatie is van iets wat je gezien hebt. Wil je recht doen aan de kinderen dan is het beter om te beschrijven wat je precies ziet en hoort. Daar zit namelijk ook heel vaak de oplossing waar je naar toe wilt met de klas.
4. Wees Consequent
Consequent zijn in de uitvoering van regels en de gevolgen van ongewenst gedrag is essentieel. Leerlingen moeten begrijpen dat brutaal gedrag en het niet volgen van regels consequenties hebben. Dit biedt structuur en zekerheid en daardoor veiligheid. Maar o, wat vinden we dit lastig. Want er zijn zoveel redenen waarom we vinden dat we bij leerling A wel consequent moeten zijn, maar bij leerling B en niet en omdat leerling C het thuis zo beroerd heeft, zien we daarvan maar het een en ander door de vingers. En dit geeft heel vaak onduidelijkheid en gedoe in de klas. En met consequent hoef je niet meteen te denken aan straffen. Het gaat erom dat je voor jezelf helder hebt hoe je regie voert over ongewenst gedrag. In de online basistraining zit een hele mooie oefening om hier voor jezelf meer inzicht in te krijgen.
5. Implementeer Time-out Strategieën Voor leerlingen die regels overtreden of brutaal gedrag vertonen, kan een time-out nuttig zijn. Dit geeft hun de tijd om af te koelen en over hun gedrag na te denken. Het is belangrijk dat de time-out als leerervaring wordt gepresenteerd, niet als straf. Hierbij is het belangrijk dat jij als leerkracht in ‘control’ bent. Op het moment dat jij te ver over je grenzen laat gaan, kun jij een leerling niet meer rustig naar een time-out plek laten gaan. Op het moment dat jij echt boos, en emotioneel wordt is de kans groot dat een leerling het wel ervaart als straf.
6. Focus op Zelfregulatie en Sociale Vaardigheden Dit is een ontzettende belangrijke strategie, maar deze verliest het vaak in de veelheid van dingen die ‘moeten’. Ik denk dat als er iets is waar we vanuit Klasse(n)Kracht keer op keer resultaten mee behalen, dan is het wel omdat we leerkrachten laten zien dat 9 van de 10 keer het probleem niet zit in dat kinderen niet willen, maar dat het zit in het nog niet kunnen. Dit is waarom regie voeren op het gewenste gedrag zo belangrijk is. Het lijkt simpel, is het ook, maar het wordt veel te weinig bewust ingezet. Het is ook één van de meest gehoorde reacties van leerkrachten die de online basistraining hebben gevolgd: “Ik ben echt een betere leerkracht geworden” Bewust regie voeren op het gewenste gedrag leidt tot gedragsverandering. Het is absoluut niet moeilijk om te leren, maar de kunst is om het te doen! Leer kinderen vaardigheden voor zelfregulatie en hoe ze op een respectvolle manier met elkaar om kunnen gaan. Als je in het bezit bent van Klasse(n)Pad dan herken je dit ook. Aan de hand van animaties, verhalen, groepsgespreken, groepsactiviteiten en sociale verhalen ontwikkelen groepen de vaardigheden met elkaar om verder te komen in hun ontwikkeling als groep.
7. Communiceer met Ouders 
Ouders zijn partners in het opvoedingsproces. Dat vinden we allemaal wel, maar de praktijk is dat we het ook heel lastig vinden. Ouders van kinderen waar alles goed mee gaat niet, dat zijn fijne gespreken. Maar juist de ouders die ontevreden zijn, die soms boos zijn, teleurgesteld en dat soms ongepolijst bij je komen demonstreren, wekken frustratie en soms angst op. Hier zie ik vaak de dat een leerkracht meer met de inhoud bezig is dan met de ouders te helpen hun gevoelens te ontvangen en erachter te komen waar ze zich zorgen over maken. Ouders hebben soms dromen voor hun kinderen, of eigen ervaringen (denk aan pesten, buitengesloten worden). Dat vertellen ze je niet maar dat zit wel vaak onder hun verhaal. Wees je bewust van jouw waarden en normen en realiseer je dat ouders niet dezelfde waarden en normen hebben dan jij. Hier een prachtig filmpje daarover>>>
Conclusie
Het samenbouwen van een geordende en positieve leeromgeving is een dynamisch proces. Dit vraagt soms aanpassing en geduld. Door je verwachtingen duidelijk te maken, positieve relaties op te bouwen, en consequent te zijn in de handhaving van regels, leg je samen met je klas een fundament neer voor een respectvolle en productieve klas. De kunst van het vak is het vinden van de juiste balans tussen discipline en ondersteuning. Discipline niet in de zin van slaafs, onderdanig gedrag, maar iets doen omdat je van binnenuit het belang ervan inziet. Veel leerkrachten hebben niet geleerd om groepsdynamiek te begeleiden en te ondersteunen. Gun jezelf die kennis en die vaardigheden. Het maakt je werk gemakkelijker en vooral zoveel leuker! Wees het verschil voor jouw klas. Klik hier >>>.
Ik wens je een fijne week!
Met verschillige groet, Jelly