De afgelopen weken heb je hard gewerkt aan het neerzetten van een prettige sfeer in de groep. Je hebt samen met de klas de missie en de afspraken gemaakt, regie gevoerd op het bijbehorende gedrag, T-kaarten gebruikt, sociogram geanalyseerd en de rollen in beeld gebracht. Nu zie je dat stoer gedrag vooral heel ‘populair’ lijkt te zijn. Het lijkt wel besmettelijk. Steeds meer kinderen vertonen machogedrag. 

Machogedrag…wat is dat eigenlijk? 

Ik raadpleeg mijn grote vriend google: Macho is Spaans voor “mannetje”. “Een overdreven zelfbewuste man”. “Een man die zich stoer gedraagt. Alfa-man. Bink. Haantje. Haantjesachtig.  Man die veel waarde hecht aan zijn ego. Man die zich overdreven mannelijk gedraagt. Man die zich stoer gedraagt. Overdreven mannelijk gedrag. Overdreven stoer. Stoere man …

Wat duidelijk wordt is dat in de omschrijving het gedrag gerelateerd wordt aan gedrag van mannen. Terwijl er natuurlijk ook vrouwen/meisjes zijn die stoer gedrag laten zien. Maar dat is een ander verhaal. Op basis van bovenstaande definities kunnen we stellen dat een machocultuur iets is waarbij we veel haantjesachtig gedrag zien, veel stoer gedrag. In de wandelgangen hoor ik die termen ook het meest. De verzuchting van al dat “haantjesgedrag”.

Machocultuur 

Als we de omschrijving pakken van “een overdreven zelfbewust man”, dan zou je kunnen zeggen dat als je een machocultuur ervaart in je klas, je mogelijk relatief veel kinderen in je klas hebt die ‘overdreven zelfbewust’ zijn. Het is een te veel van het goede. Een te veel van een mooie kwaliteit; nl zelfbewustheid. Zelfbewuste kinderen en volwassenen zijn prachtig. Maar de kracht van deze kwaliteit is vooral zichtbaar als deze kwaliteit in balans gehouden wordt door zijn tegenhanger Kwetsbaarheid. Je zou dus kunnen stellen dat deze kinderen hun kernkwaliteit nog niet helemaal onder controle hebben. Overigens kan ook het omgekeerde aan de hand zijn. Sommige kinderen zie je heel stoer gedrag vertonen om iets anders te verbloemen. Dat noemen we een masker kwadrant.

Kernkwadranten

Als je dit wegzet in een Kernkwadrant (Ofman) ziet het er als volgt uit:

Zelfbewustheid Arrogant/Stoer 

Onzeker/Onzichtbaar Kwetsbaar/Aanraakbaar 

Op basis van onze ervaringen ontwikkelen we al op hele jongen leeftijd theorieën en oordelen over de wereld om ons heen. Interessant nu is de vraag wat jouw ervaringen zijn met zelfbewustheid of arrogantie. En welke theorie/oordelen jij hierover gevormd hebben. Nu zijn de meeste leerkrachten vrouwen, dus de kans is groot dat we ergens in ons leven te maken hebben gehad met ‘haantjesgedrag’ of ‘stoerdoenerij’. En op grond van deze ervaringen zijn we tot bepaalde overtuigingen gekomen. En overtuigingen worden verhalen in ons hoofd.

Groep 8 aan de macht 

Hoe reageer je op ‘haantjesgedrag’ of ‘stoerdoenerij’. Kun je vanuit een neutrale positie het onderzoek aangaan met de klas? En ervaren dat kinderen vaak geen idee hebben wat ‘stoer’ nu eigenlijk betekent. Meestal is het kopieergedrag. Maar als je het afwijst, wordt het ineens wel interessant. 

Een leerkracht vertelde me dat de jongens in haar groep 8 vooral ‘cool’ willen zijn.  Bij het maken van de missie riep de groep: “Groep 8 aan de macht”. Ik moest onmiddellijk denken aan een traject dat ik jaren geleden heb gedaan in Deest. Maar nu speelt exact dit thema in Amsterdam. De leerkracht stelde haar oordeel uit en is gewoon vragen gaan stellen:

OK, vertel eens welk gedrag hoort daarbij?

• Ja, dan zijn wij de baas
• Dan bepaal je alles zelf 
• Moeten de kinderen uit de lagere groepen doen wat wij zeggen
• Etc. 

Fijne groep?

En toen vroeg de leerkracht: “Hoe zou je je voelen in zo’n groep?”  Het bijzondere was toen dit zo op het bord stond, er tegengeluid kwam. Het zag er blijkbaar toch niet zo gezellig uit. Maar het mooie was, je had dit natuurlijk ook meteen kunnen afschieten en dan was dit ondergronds gegaan. Maar door het gesprek erover aan te gaan, het te onderzoeken, kwam dit bewustzijn vanuit de kinderen zelf. Ze zagen zelf in dat dit niet ging resulteren in een fijne groep. Dus je zou kunnen zeggen dat op deze manier groep 8 aan de macht was, maar uiteindelijk op een positieve manier ☺.

Zou je meer zicht willen krijgen op de rollen en posities van de leerlingen in je klas en zou je willen leren hoe je m.b.v. het kwaliteitenspel hier beweging in kunt maken? Klik dan hier>>

Met een verschillige groet,

Jelly Bijlsma