Druk, pittig, lage impulscontrole en zelfsturing, dierentuingeluiden in de klas om aan te geven dat leren niet leuk is. Als A een vraag stelt, antwoordt B en daar reageert C weer op. Welke groep denk je dat dit is? Welkom in groep 8.
Ik moest hard lachen toen de leerkracht een uitspraak van een leerling herhaalde: Ik zit alleen voor de musical en het kamp in groep 8 😳. Toch laat dit de uitdagingen in deze groep goed zien.
Afgelopen week had ik intakegesprekken met leerkrachten, interne begeleiders en directeuren. Eén ding werd duidelijk: kinderen willen het fijn hebben met elkaar, maar oh, wat is dat soms een klus!
De storm in de klas
We kunnen in ieder geval stellen dat het na 4 – 7 weken school her en der al flink aan het stormen is in de klassen. De conflictfase wordt denk ik overal wel herkend. Afhankelijk van het soort groep dat je hebt zal dit meer of minder aan de orde zijn. In termen van Klasse(n)Kracht: Hoe moeten wij regie voeren op gedrag van kinderen die gewend zijn ‘de baas’ te spelen, die boos worden als ze aangesproken worden, die een ‘ja-maar- tactiek gaan inzetten, zonder een hele negatieve sfeer neer te zetten, die niet luisteren, zich niet aan de regels houden, sterk reageren op elkaar en ga zo maar even door. Oftewel wat kan ik doen om ervoor te zorgen dat leerlingen het gewenste gedrag laten zien. Straf geeft spanning in de relatie en we zijn nog maar net begonnen aan het opbouwen van die relatie. Ik denk dat dit een punt is waar veel leerkrachten mee worstelen.
Stijl van leiding geven
Laten we eerst een uitstapje maken naar jouw stijl van leidinggeven. Je hebt vast wel eens van verschillende stijlen van leiding geven gehoord en afhankelijk van de omstandigheden zul je de een of de ander kiezen. Sommige zullen effectief zijn op bepaalde momenten en anderen niet. Als je een clubje hangjongeren ziet staan terwijl je in je eentje in het donker op straat loopt dan kan een vermijdende stijl heel effectief zijn. Even een andere route kiezen om geen confrontatie te hoeven aangaan. Een vermijdende stijl kiezen terwijl iemand over je grenzen gaat is daarentegen geen effectieve stijl. De kans bestaat dat je het lastig vindt om voor jezelf op te komen en dus over je heen laat lopen en dan is het geen effectieve manier. Als je nu denkt aan negatief gedrag van leerlingen of een bepaalde leerling in jouw klas. Wat doe je?
- Verwaarlozend: Kies je er voor het negatieve gedrag te ‘negeren’ omdat je kiest voor een goede relatie? En bepalen leerlingen zelf voor een groot gedeelte wat er gebeurt? Oefen je weinig controle uit en ben je ook weinig ondersteunend?
- Autoritair/dominant: Kies je ervoor om de touwtjes stevig in handen te hebben en krijgen de kinderen niet veel ruimte. Ben je strikt in het handhaven van de regels en bied je de leerling weinig tot geen ondersteuning?
- Toegeeflijk: Kies je ervoor het negatieve gedrag te ‘negeren’ bijvoorbeeld omdat je weet dat bepaalde kinderen onder zeer moeilijke omstandigheden opgroeien en vergoelijk je hun gedrag (toegeeflijke stijl)? Ben je makkelijk in de omgang maar wel betrokken en ondersteunend?
- Structurerend/liefdevol begrenzen: Of stel je eisen aan de leerlingen die passen bij de ontwikkelingsleeftijd van de leerling en ben je betrokken bij de leerling en bied je ook voldoende ondersteuning.
Wat is jouw stijl?
In de strijd om de macht moet duidelijk zijn wie de leiding heeft. De leerkracht moet deze strijd ‘winnen’ en daarvoor is het nodig dat het voor de leerlingen duidelijk is dat ‘erbij horen’ ook een inspanning vraagt. Dat een goede groep zijn, betekent dat je gedrag laat zien dat daarbij hoort. En sommige kinderen hebben daar echt goede begeleiding en ondersteuning bij nodig, maar ook sturing. Alleen is de vraag HOE doe je dat?
Want ben je autoritair dan gaat dit ten koste van de relatie en leren kinderen niet het juiste gedrag aan. Ben je te toegeeflijk dan hanteer je flexibele waarden en normen en is het niet duidelijk waar jij staat en waar de grens ligt. Dit leidt vervolgens tot een hoop ruis op de lijn en dat geeft gedoe. Welk stijl hanteer jij? En ben je daarin effectief?
Welke stijl past bij welk gedrag?
Als je kijkt naar het figuur hierboven, waar beweeg jij je op de lijn van Sturing/Controle en Ondersteuning/Betrokkenheid? Waar zou jij de stip zetten? En is er een verschil wanner je ontspannen voelt en wanneer de spanning toeneemt in de klas? Waar beweeg je je dan naar toe? En levert dit het gewenste effect op?
En wat doe je als leerlingen zich niet aan de afspraken houden? Er zijn verschillende gradaties in gedrag. Wanneer ga jij regie voeren? Of grensoverschrijdend gedrag laten zien? Waar staat dan jouw kruisje op de lijn van veel/weinig controle en veel/weinig ondersteuning. Ben je nog effectief in je leerkrachtgedrag? Of merk je dat je blokkeert? Of schuif je op naar een stijl van leiding geven die niet het gewenste effect geeft? Geen makkelijke vraag… ik weet het. Maar in het kader van het creëren van een sociaal veilig pedagogisch klimaat in je klas wel een hele belangrijke om te stellen. Wil je goed regie kunnen voeren op grensoverschrijdend gedrag? Klik dan hier>>>
Met een verschillige groet,
Jelly