Sterk reageren op elkaar

Soms heb je een klas die de boel flink op stelten kan zetten. Je blijft maar waarschuwen, wijzen op de afspraken, maar het heeft allemaal geen effect. In een klas waar kinderen ‘sterk reageren op elkaar’ zou je kunnen zeggen dat de leerlingen nog weinig controle hebben over hun eigen ‘start- en stopknop’. ‘Sterk reageren op elkaar’ komt veel voor in de groepen 3, 4 en 5. Ik zie het vaak bij groepen die zijn samengesteld uit meerdere kleutergroepen en waar de kinderen elkaar nog onvoldoende kennen waardoor het losse groepjes blijven. Daar blijft een soort onrust ontstaan zolang er iets anders niet eerst is ingelost. En wat dat is, is niet altijd zo 1,2,3 te zeggen. Maar heel vaak heeft het te maken met elkaar nog onvoldoende kennen. En daardoor blijft er een vorm van onrust bestaan.  

Te veel van het goede 

Sterk reageren op elkaar is een teveel van het goede: Een teveel aan enthousiasme, energie, daadkracht🤪. Dus als je een groep hebt waar meerdere enthousiaste kinderen in zitten, dan zie je dit vaak uitvergroot terug. Het kan ook zo zijn dat je veel relationeel gecentreerde kinderen in de klas hebt zitten. Dit zijn kinderen die heel associatief kunnen denken. Die horen of zien wat en hun brein begint meteen op volle toeren te draaien. En ze floepen er dan van alles uit. Je kunt hier ook een link leggen met de executieve functies inhibitie en initiatief. Ook wel de stop- en startknop voor iemands gedrag. Als je iemand wilt leren om een actie te starten of te stoppen🚦, dan moet je iemand ook leren waarom je graag wilt dat hij ergens mee start of ophoudt. Andere woorden voor inhibitie zijn zelfbeheersing of impulscontrole. 

Impulscontrole 

In termen van gedrag zie je dan: 

• zomaar door de klas praten 
• antwoord geven terwijl iemand anders de beurt krijgt 
• ongevraagd reageren op een ander 
• hulp aanbieden zonder dat erom gevraagd wordt 
• de ander ongevraagd iets uit handen nemen 

Herkenbaar? 

Als leerlingen moeite hebben met het beheersen van hun impulsen dan zie je op sociaal gebied dat leerlingen regelmatig in ruzies verzeild raken. Iets wat in eerste instantie iets kleins is, kan in no-time oplaaien tot een flink conflict😐. Ook zie je dat er regelmatig ongevraagd hulp geboden wordt aan andere klasgenoten. Deze hulp is niet altijd gewenst. Het kan kinderen irriteren en ze kunnen vervolgens fel reageren. Ook zijn er kinderen die moeite hebben om hun handen en voeten bij elkaar te houden. Ze zitten veelvuldig aan andere kinderen, wat irritatie opwekt. Of er worden kwetsende of onhandige opmerkingen gemaakt naar anderen. Ondanks waarschuwingen van jou als leerkracht stoppen deze leerlingen vaak niet met hun (negatieve) gedrag. Veel gedrag overkomt hen. De hele groep heeft er last van. En jij als leerkracht helemaal. 

Wat kun je als invaller hiermee? 

Invallen in een ‘moeilijke’ of ‘dynamische’ groep..is heel lastig omdat dat daar alle verhoudingen in de war zijn. Dus als het een vaste leerkracht niet lukt om de dynamiek op de rit te krijgen, verwijt jezelf dan niets. 

• Begin met contact en verbinding…sta bij de deur, geef iedereen een hand, kijk de kinderen in de ogen… zodat je weet hoe de vlag erbij hangt. 
• Zorg dat ze jou leren kennen (laat bv een paar dia’s van jezelf zien, je hobby’s etc.) en dat zij iets over zichzelf kunnen vertellen (en niet zoals dat soms gebeurt meteen met een les beginnen)
• Heb voor jezelf heel duidelijk wat je wel en niet oké vindt en geef dat ook aan
• Vraag naar de regels die er zijn 
• Je kan een soort dag-missie maken…hoe hebben we een fijne dag met elkaar en wat is er dan nodig. 
• Ik zou zorgen dat ik wat T-kaarten in m’n tas had, zodat ik die erbij kan pakken als blijkt dat dat nodig is.
• En verder: soms zijn er kinderen die echt ontregeld zijn als er een invaller komt. Bespreek als het kan van tevoren voor wie het beter is om die dag niet bij jou in de klas te zitten. Simpelweg omdat deze leerling het niet trekt en het voor iedereen onaangenaam maakt. 

Ben jij invaller? Welke tips heb jij voor je collega’s? Wat zijn succesfactoren of succesmomenten geweest? Laat een bericht achter in de comments hieronder. 

Met een verschillige groet,
Jelly