Herken je dat? Je hebt samen met je groep een mooie groepsmissie gemaakt. Iedereen weet hoe jullie met elkaar om willen gaan. Maar toch… het werkt niet. Sommige leerlingen lijken de missie compleet vergeten en doen waar ze zin in hebben. Hoe houd je dan regie op gedrag, zonder dat het escaleert in een machtsstrijd?
Welkom in groep 7
Een deel van de groep is lekker aan het werk is, en een aantal leerlingen niet: Even een praatje maken bij klasgenoot x, even een stomp uitdelen aan klasgenoot y, werk ‘geheel naar eigen keuze’ uit de kast pakken of een klasgenoot lastigvallen op een zeer vervelende manier. Ondertussen ben jij als leerkracht keihard aan het werk om ervoor te zorgen dat iedereen verder kan met zijn weektaak. Maar je merkt dat je ogen en oren tekortkomt.
De groepsmissie
Op de muur hangt jullie groepsmissie: Wij zijn een fijne groep! Met daaronder prachtige afspraken:
- Wij gaan voorzichtig met elkaars spullen om.
- Wij werken geconcentreerd.
- Wij accepteren dat iedereen anders is.
- Wij zijn aardig voor elkaar.
Mooi toch? Maar in de praktijk zie je iets heel anders. Hoe zorg je ervoor dat die afspraken niet alleen op papier bestaan, maar ook écht gaan leven? Hoe pak je regie op gedrag – zonder dat je de hele dag politieagent speelt?
Een groep in de stormfase
Dit is een groep waarbij de strijd om de macht nog steeds gevoerd wordt. Leerkrachten hebben hun handen er vol aan en geven aan ‘ogen en oren te kort te komen’. De groepsmissie is geformuleerd, mooi uitgewerkt in uitgangspunten en deze zijn ook vertaald in concreet waarneembaar gedrag. De vraag die nu op tafel ligt: hoe gaan wij om met die leerlingen die gedrag laten zien waarvan we eigenlijk met elkaar afgesproken hebben dat we dat niet willen?
In termen van Klasse(n)Kracht: Hoe moeten wij regie voeren op gedrag van kinderen die gewend zijn ‘de baas’ te spelen, die boos worden als ze aangesproken worden, die een ‘ja-maar- tactiek gaan inzetten, zonder een hele negatieve sfeer neer te zetten. Oftewel wat kan jij doen om ervoor te zorgen dat leerlingen het gewenste gedrag laten zien. Straf geeft spanning in de relatie en nodigt vaak uit tot machtsstrijd, iets waar veel leerkrachten mee worstelen.
Jouw stijl van leidinggeven
Laten we eerst een uitstapje maken naar jouw stijl van leidinggeven. Afhankelijk van de omstandigheden zul je de een of de ander de stijl kiezen. Soms ben je effectief en soms merk je dat een bepaalde interventie niet zo effectief is. Als je een clubje hangjongeren ziet staan terwijl je in je eentje in het donker op straat loopt, kan een vermijdende stijl heel effectief zijn. Even een andere route kiezen om geen confrontatie te hoeven aangaan. Een vermijdende stijl kiezen terwijl iemand over je grenzen gaat is daarentegen geen effectieve stijl. De kans bestaat dat je het lastig vindt om voor jezelf op te komen en dus over je heen laat lopen en dan is het geen effectieve manier. Als je nu denkt aan negatief gedrag van leerlingen of een bepaalde leerling in jouw klas. Wat doe jij?
- Kies je er voor het negatieve gedrag te ‘negeren’ omdat je kiest voor een goede relatie? En bepalen leerlingen zelf voor een groot gedeelte wat er gebeurt? Oefen je weinig controle uit en ben ik ook weinig ondersteunend (verwaarlozend)?
- Kies je ervoor om de touwtjes stevig in handen te hebben en krijgen de kinderen niet veel ruimte. Ben je strikt in het handhaven van de regels en bied je de leerling weinig tot geen ondersteuning (autoritair)?
- Kies je ervoor het negatieve gedrag te ‘negeren’ bijvoorbeeld omdat je weet dat bepaalde kinderen onder zeer moeilijke omstandigheden opgroeien en vergoelijk je hun gedrag (toegeeflijke stijl)? Ben je makkelijk in de omgang maar wel betrokken en ondersteunend?
- Of stel je eisen aan de leerlingen die passen bij de ontwikkelingsleeftijd van de leerling en ben je betrokken bij de leerling en bied je ook voldoende ondersteuning (liefdevol begrenzen)
Grenzen en Begrenzen
En wat doe je als leerlingen zich niet aan de afspraken houden of grensoverschrijdend gedrag laten zien? Waar staat dan jouw kruisje op de lijn van veel/weinig controle en veel/weinig ondersteuning. Ben je nog effectief in je leerkrachtgedrag? Of merk je dat je blokkeert? Of schuif je op naar een stijl van leiding geven die niet het gewenste effect geeft?
Wil jij ook regie zonder strijd?
- Wil jij praktische tools om grip te krijgen op grensoverschrijdend gedrag?
- Rust en duidelijkheid in je klas?
- En weer met plezier voor de groep staan?
👉 Klik hier voor inspiratie, tips en tools die jou daarbij helpen.
Maak er samen die fijne groep van!
Met een verschillige groet,
Jelly