“Ik weet niet wat er aan de hand is, maar ik begrijp helemaal niks van het gedrag van de klas. Ze vervallen weer helemaal terug in hun oude patroon. Ze bemoeien zich weer met van alles en nog wat. Hebben om het minste geringste ruzie. Pfff ik dacht dat we deze fase voorbij waren. Wat is er aan de hand?’’

 

Afscheid nemen

De fase waarin de groepen nu zitten wordt ook wel Adjourning of Mourning (rouwen) genoemd. Dit is de fase waarin een klas vaak onbewust weet dat de groep ophoudt te bestaan. Ze zijn weer een jaar ouder. Sommige combinatie groepen splitsen op, sommige kinderen gaan naar een andere school en groep 8 neemt definitief afscheid. Afscheid van elkaar, de leerkrachten, de school, de basisschool periode, het bekende en het nog onbekende tegemoet.

Voor sommige leerlingen is afscheid lastig. Ze zijn zich hier vaak niet bewust van. Maar ergens in het onderbewustzijn wringt en woelt het. Sommige kinderen maken meer ruzie, er kunnen wrijvingen ontstaan of ineens lijkt het samenwerken niet meer te lukken of zijn er op het plein ineens weer meer gedoetjes. Normen lijken te vervagen. Vanuit ruzie is afscheid nemen makkelijker: “Ik ben blij dat ik van die rot-school af ga”, dan het voelen van het gemis. Of je ziet dat kinderen juist heel erg aan elkaar gaan ‘klitten’ (het ‘reünie syndroom). Op verjaardagspartijtjes wordt ineens de hele klas uitgenodigd.

 

Vertrouwensband opgebouwd

Tijdens een studiemiddag vertelde een leerkracht mij dat deze informatie haar hielp om te begrijpen wat er aan de hand was tussen haar en een leerlinge. Gedurende een paar jaar had deze leerkracht een bijzondere band opgebouwd met een meisje dat ‘bijzonder’ gedrag vertoonde. Ze had met haar een vertrouwensband weten op te bouwen waardoor deze leerlingen gedragsmatig echt stappen heeft kunnen zetten. Maar sinds een paar weken is het contact door deze leerling verbroken. Ze wil niet meer met de leerkracht praten, ze doet alleen nog maar bot en stuurs.

Snappen dat dit in sommige groepen sterk kan spelen (of bij sommige leerlingen) helpt enorm om dit proces te begeleiden. Praat met de klas over het aankomende afscheid. Welke ervaringen hebben ze met afscheid? Help ze om er over in gesprek te gaan en biedt werkvormen die dit proces ondersteunen.

klassenkracht-blog-als-je-oordeelt (1)

De kracht van rituelen

We zijn het jaar begonnen met het Regie voeren op Regel, Routines en Rituelen. Welke rituelen heb jij opgebouwd met de klas? Hier maken we de cirkel rond. We maken gebruik van de kracht van rituelen bij het afscheid nemen. De meeste scholen hebben rituelen. Even kennismaken met de nieuwe groep, de klas opruimen, met een rode loper de school uitgezwaaid worden, via de glijbaan naar een nieuwe groep glijden, de school uitgeveegd worden.

Mooie herinneringen

Steeds meer rituelen worden onder invloed van bezuinigingen en resultaatgericht denken afgeschaft. Terwijl vieren, terugkijken, met elkaar kijken naar wat we hebben bereikt, mooie herinneringen, moeilijke momenten, het corona-jaar, ontwikkelingen, heel erg belangrijk zijn om bij stil te staan. Rituelen zijn soms ook de gewoonten die je met elkaar hebt opgebouwd. Bijvoorbeeld elkaar begroeten als je ’s morgens de klas binnen komt. Of altijd starten met een verhaal of een gesprek.

Wat is een ritueel?

Een Ritueel is een gebruik dat steeds terugkeert bij een bepaalde gebeurtenis. In dit geval aan het eind van het schooljaar. Een Ritueel heeft zes kenmerken:

  • Het heeft een vast patroon
  • Het bestaat uit woorden, daden en symbolen
  • Je gebruikt het bij belangrijke levenservaringen
  • Het verwijst naar wat belangrijk is
  • Het versterkt het gemeenschapsgevoel
  • Het maakt mensen (weer) sterk.

 

Erover mogen praten

Sta samen stil bij Afscheid. Veel kinderen
hebben al veel ervaringen rondom afscheid.

Overlijden van dierbaren, huisdieren, gescheiden ouders, verhuizen etc. Durf jij het thema aan te raken samen met je klas? Kinderen vinden het fijn om hier met elkaar over te mogen en kunnen praten. Veel kinderen denken dat ze de enige zijn met dit soort verhalen.

Alle stormen doorstaan

En hoe nemen jullie jaarlijks afscheid van elkaar? En ik bedoel hierbij niet alleen groep 8, maar alle groepen. Wat betekent afscheid nemen voor jou? Is het vooral een gevoel van blijdschap dat je het overleefd hebt met de groep? Ben je blij dat jullie alle stormen doorstaan hebt en lever je een mooie groep af aan je volgende collega? Ben je in gedachten je koffers al aan het inpakken? Of neem je met pijn in je hart afscheid?
Hoe geef je samen met de kinderen vorm aan de overgang van een oude naar een nieuwe periode op een bewuste manier? In de vorm van een ritueel, zodat leerlingen ook in hun verdere leven deze stappen kunnen toepassen?

 

Hoe maak je er een mooi afscheid van?

Tips:

  • Klassengesprekken: Voer klassengesprekken met de kinderen over Afscheid. Deel ervaringen en verbind het met het naderende afscheid. Bespreek de signalen van ‘vitten’ of ‘klitten’. Als leerkracht is je rol vooral: actief luisteren, samenvatten, doorvragen en gevoelens verhelderen.
  • Jaarkaartjes: Leuke jaarkaartjes met vragen die terugblikken op het jaar.
  • Terugblik-op-het-schooljaar spel. Neem de groep mee terug in de tijd. Help de leerlingen het jaar te overzien. Welke belangrijke gebeurtenissen zijn er geweest? Wat zijn bijzondere momenten geweest voor de kinderen in de klas? Je kunt een ganzenbord maken op de vloer; de vakjes stellen perioden voor; bij elk vakje wordt een gebeurtenis verteld.

Hoe geef jij vorm aan afscheid? Laat je ervaring achter in het commentaarveld hieronder!
Ben je op zoek naar meer ideeën? Klik dan HIER voor mijn e-book Afscheid nemen.

Maak er een mooi en verschillig afscheid van!

Groet, Jelly